Het MIM bezit 18 klavecimbels en virginalen met de Ruckers-signatuur, meteen de belangrijkste verzameling Ruckers-instrumenten ter wereld. Dit erfgoed getuigt als geen ander van het hoogstaande niveau van de Vlaamse muziekinstrumentenbouw. Ruckers was de overheersende naam in de klavecimbelbouw vanaf het einde van de 16e eeuw. De leden van deze familie drukten hun stempel op het ambacht en hun faam strekte zich tot ver buiten Europa, tot lang na het stopzetten van hun activiteit.
Gezien de hoge erfgoedkundige waarde van deze 18 muziekinstrumenten werd een project opgestart om ze te bewaren, te bestuderen, te restaureren en te ontsluiten. Het project werd ingediend in het kader van de oproep Behoud van artistiek erfgoed in België, een actieprogramma van de Koning Boudewijnstichting voor het verankeren en behouden van topstukken van roerend Belgisch cultureel erfgoed. Dankzij een eerste financiering van €60.000 door het Fonds Baillet Latour kon het project van start gaan.
Het Ruckers-project staat onder leiding van Pascale Vandervellen.
Doelstellingen van het project
Onderzoek
Ondanks hun grote belang werden de 18 Ruckers-instrumenten van het MIM nooit grondig onderzocht. Daarom formuleerde het MIM een voorstel om in een eerste fase elk stuk afzonderlijk wetenschappelijk te beschrijven en een reeks onderzoeken uit te voeren, gaande van traditionele maatneming tot radiografie, scans, dendrochronologie van de klankbodem, analyse van het bedrukte papier, analyse van verfpigmenten en bindmiddelen op de beschilderde oppervlakken, doorsneden, infraroodbeelden, enzovoort. Eens gekoppeld aan gegevens van andere Ruckers-instrumenten in publieke en private collecties, kunnen deze onderzoeken een belangrijke en vernieuwende bijdrage leveren aan de organologische kennis.
Restauratie
In een tweede fase worden de 18 instrumenten gerestaureerd. Het doel is dubbel: het restauratieproces moet de instrumenten in hun huidige, materiële toestand stabiliseren én tegelijk duidelijkheid en eenheid brengen in de vormgeving en decoratie. Sommige stukken werden in de 18e of 19e eeuw van een nieuwe afwerking voorzien. Vaak was de oorspronkelijke versiering – meestal bedrukt papier – nog geheel of gedeeltelijk aanwezig onder de verflagen. De uitdaging ligt in het beslissen of de huidige versiering behouden blijft, teruggebracht wordt naar een vroeger stadium, of hersteld wordt naar de oorspronkelijke staat. De resultaten van de onderzoeken uit de eerste fase zijn cruciaal om deze beslissingen op een beredeneerde manier te kunnen nemen.
Ontsluiting
Dit erfgoed, de onderzoeksresultaten en het restauratieproces verdienen ontsluiting. Dat gebeurt door de instrumenten beurtelings tentoon te stellen in de permanente collecties van het MIM. Bovendien vertelt een publicatie uit 2017 het hele verhaal van dit project. Via deze link vind je ook een lijst van de schilderingen die de Ruckers-instrumenten decoreren, zoals vermeld in de publicatie.
