Quinton en viola da gamba

In 1922 ontving het MIM een genereuze schenking van strijkinstrumenten en strijkstokken uit de collectie van violist Ernest Tschaggeny. Bij deze instrumenten zat ook een kwartet gebouwd door de Belgische luthier Hilaire Darche. Het omvatte een quinton, viola d’amore, viola da gamba en violone: ‘Het kwartet werd gebouwd door de heer Hilaire Darche, luthier van het Koninklijk Conservatorium van Brussel op verzoek van de heer Ernest Tschaggeny, die door zijn grondige kennis en eruditie op het gebied van lutherie de plannen, de precieze tekeningen en de nodige berekeningen voor dit delicate werk maakte voor deze instrumenten, waarvan sommige vandaag verdwenen zijn.’

De vier instrumenten (MIM-3509 tot MIM-3512, afb. 1 tot 4) vormen echter geen consort, zoals we dat vandaag zouden benoemen. Aan het einde van de 19e en het begin van de 20e eeuw gebruikten ensembles die op oude instrumenten speelden, zoals de Société des instruments anciens, opgericht in 1895, combinaties van instrumenten zoals viola d’amore, viola da gamba, draailier en klavecimbel om bewerkingen van renaissance- en barokmuziek uit te voeren. Deze traditie leefde vooral in Frankrijk en werd voortgezet door professoren van het Brusselse conservatorium. . Er bestaan verschillende opnames van deze ensembles, zoals die van de Société des insturments anciens uit 1930 of de American Society of Ancient Instruments uit 1934 (zie hieronder).

De instrumenten van het Tschaggeny-kwartet  waren bestemd voor concerten in het Brusselse conservatorium en waren de enige stukken die het museum mochten verlaten onder de voorwaarden van de schenking.

De twee instrumenten die in het museum te zien zijn zijn de quinton (MIM-3509, afb.1) en de viola da gamba (MIM-3511, afb.3). De viola da gamba heeft een merkwaardige toevoeging van resonantiesnaren, mogelijk geïnspireerd door andere instrumenten uit de MIM-collectie, die eerder toebehoorden aan Auguste Tolbecque. Alle vier instrumenten van het kwartet hebben schroevenkasten versierd met een hoofd. De violone heeft een mannenhoofd, de viola da gamba een vrouwenhoofd, de viola d’amore heeft een hoofd van een jong meisje, en de quinton eentje van een baby. Misschien is dit wel een familieportret van de Tschaggeny’s! Naast deze instrumenten bevindt zich een brief van Frédéric Tschaggeny, de broer van Ernest en schilder, waarin hij het MIM informeert over de schenking.

Tekst: Richard Sutcliffe