Pardessus de viole

De pardessus de viole: geschiedenis en kenmerken

De pardessus de viole (fig.1) is een strijkinstrument dat ongeveer even groot is als een viool, maar op de schoot wordt bespeeld in plaats van op de schouder. Het is het kleinste lid van de viola da gambafamilie. Het instrument heeft zes snaren, C-vormige klankgaten en beweegbare frets. De stemkast van pardessus nr. 1395 is bekroond met een gesneden hoofdje (fig.2), een veelvoorkomend kenmerk van dit instrumenttype. Binnenin de klankkast bevindt zich een etiket met het opschrift: Pierre Saint-Paul rue Saint, André des Arts à Paris 1742.

De pardessus werd rond 1700 uitgevonden. In Frankrijk kende het instrument veel succes in de eerste helft van de achttiende eeuw. Later werd het steeds vaker beschouwd als een alternatief voor de viool, bedoeld voor vrouwen en liefhebbers die over onvoldoende technische vaardigheden beschikten. Tegen het einde van de achttiende eeuw raakte het in de vergetelheid.

Een waardevolle terugkeer naar het MIM

De pardessus van Pierre Saint-Paul is van bijzonder belang voor het MIM. Het instrument maakt deel uit van de privécollectie van de familie van Victor-Charles Mahillon, de eerste conservator van wat toen het Instrumentenmuseum van het Conservatorium van Brussel heette. In 1883 werd het museum eigenaar van het instrument. Bijna een eeuw later, in 1980, werd het echter gestolen uit de tentoonstellingszalen aan de Kleine Zavel. 

Op onverwachte wijze werd de pardessus in november 2022 terugbezorgd door een muzikante die het net had aangekocht en zich al snel realiseerde dat het om een gestolen voorwerp van de Belgische staat ging. Ter gelegenheid van de terugkeer van dit waardevolle object organiseert het MIM op 16 maart 2024 een concert met muzikante Annalisa Pappano. Tegelijkertijd heeft het instrument opnieuw een plaats gekregen in de tentoonstellingszalen van het museum.

Tekst: Anne-Emmanuelle Ceulemans